عناب (Ziziphus jujuba)  یکی از گیاهان دارویی مشهور در خراسان جنوبی است. گر چه به طور سنتی برای درمان فشار خون بالا در ایران مورد استفاده قرار گرفته است، ولی تحقیقات علمی استاد  فیزیولوژی دانشگاه مشهد و همکاران زوایای علمی جدیدی در مورد اثرات عناب بر میزان فشار خون، ضربان قلب،  گلوکز خون، تریگلیسیرید، کلسترول و  گلبولهای خونی، به اثبات رسانده است که این مطالعه ارزشمند مورد استقبال جامعه جهانی و در قالب  ۵ مقاله معتبر در مجلات و نشریات  بین الملی دنیا چاپ و منتشر  گردیده است.


دکتر محمد ناصر شافعی، استاد گروه فیزیولوژی و مجری طرح پژوهشی در این‌باره اظهار داشت؛

به اتفاق  همکاران اثرات عصاره های عناب را بر فشار خون پایه  و مدل های مختلف  با فشار خون بالا( هیپر تانسیون)  مورد بررسی قرار دادیم، مطالعات نشان داد که  عصاره این گیاه در حالت پایه  باعث کاهش فشار خون  و ضربان قلب میگردد.

وی افزود؛ همچنین برای  بررسی مکانیسم این گیاه نیز  اثر عصاره آن در دو مدل پر فشاری خون (پر فشاری ناشی آز آنژیوتانسین2و پرفشاری ناشی از کمبود نیتریک اکساید ) نیز بررسی شد و نشان داد که در این گیاه درهر دو مدل باعث کاهش فشار خون وضربان قلب میگردد.

همچنین جهت اینکه کدام ماده این گیاه بیشترین اثر را دارد فراکسیونهای مختلف این گیاه نیز بررسی شد که مشخص شد اثر فراکسیون اتیل استات( مواد گیاه که در مواد غیر قطبی مثل چربی حل می شوند)  تاثیر بیشتری بر عملکرد قلبی عروقی دارند.

در مطالعه دیگری اثر عصاره  و فراکسیونهای عناب بر گلوکز خون، تریگلیسیرید، کلسترول ، گلبولهای خونی نیز بررسی شد و مشاهده شد که مواد قطبی این گیاه( موادی که  عمدتا در آب حل میشوند) بیشتر باعث کاهش گلوکز خون، تری گلیسیرید میشوند .همچنین عناب باعث افزایش گلبولهای قرمز و سفید خون گردید ولی پلاکتها را کاهش داد.

نتیجه کلی این مطالعات نشان داد که مصرف عناب برای کاهش  فشار در افراد دچار فشار خون بالا مفید است ولی چون فشار خون پایه را کاهش میدهد افرادی که فشار خون پایینی دارند باید در مصرف آن دقت لازم را داشته باشند.چون عناب پلاکتها را کاهش میدهد برای رقیق کردن خون و جلوگیری از لخته  خون می تواند مفید باشد

لازم به ذکر است؛ این مطالعات  بصورت 5 مقاله در مجلات معتبر خارجی به چاپ رسیده است.

1.  Hypotensive Effect of Hydroalcoholic Ziziphus jujuba Extract on Normotensive Rats

By Reza Mohebbati, Maryam Rahimi, Kosar Bavarsad, Farimah Beheshti, Abolfazl KhajaviRad and Mohammad N. Shafei 

Current Nutrition & Food Science, Volume 15, Issue 7, Dec 2019, p. 712 - 717

DOI: https://doi.org/10.2174/157340131466618062016273

 

2. Effect of Aqueous and Ethyl Acetate Fractions of Ziziphus jujuba Mill Extract on Cardiovascular Responses in Hypertensive Rats.

Mohebbati R, Kamkar-Del Y, Shafei MN. Malays J Med Sci. 2020 May;27(3):43-52. doi: 10.21315/mjms2020.27.3.5. Epub 2020 Jun 30.

 3. Protective effects of long-term administration of Ziziphus jujuba fruit extract on cardiovascular responses in L-NAME hypertensive rats.

Mohebbati R, Bavarsad K, Rahimi M, Rakhshandeh H, Khajavi Rad A, Shafei MN.Avicenna J Phytomed. 2018 Mar-Apr;8(2):143-151.

 4. Ethyl Acetate and Aqueous Fractions of Ziziphus jujuba Prevent Acute Hypertension Induced by Angiotensin II in Rats.

Kamkar-Del Y, Mohebbati R, Hosseini M, Khajavirad A, Shafei MN, Rakhshandeh H.Cardiovasc Hematol Disord Drug Targets. 2020;20(2):108-115. doi: 10.2174/1871529X19666191119141400.

 

5. Long-Term Administration of Ziziphus jujuba Extract Attenuates Cardiovascular Responses in Hypertensive Rats Induced by AngiotensinII

Mohebbati, Reza1,2; Rahimi, Maryam1; Bavarsad, Kosar1; Shafei, Mohammad Naser2,

Ancient Science of Life 37(2):p 68-73, Oct–Dec 2017. | DOI: 10.4103/asl.ASL_122_17

 روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد
ابوالفضل امتحانی